Li Senegalê Şopên Serdema Mêtînkariyê Hê Jî Teze Ne

Ji diroknasen sereke yen Senegale Prof. İba Der Thiam diyar kir ku he ji nave kolan ü cadeyen mezin en bajaren vi welati, nave eskeren Fransi yen metinkar e ku ev şerm ü rüreşiyeke mezin e.



Thiame 81 sali ku di heman deme da Wezire bere ye Perwerdeye ye, di daxuyaniya xwe ya ku da çapemeniya Senegale da destnişan kir ku pevajoya serxwebüna vi welati bi awayeki reküpek nehatiye niqaşkirin.



Thiam bal kişand ku siyasetmedar pişti serxwebüne li ser dewra bere ya metinkariye ranewestiyan ü wiha pe da çü:



"He ji nave kolanen sereke yen bajaren mezin, nave fermandaren arteşa Fransi ne ku midaxaleyi peywirdaren din ü şervanen azadiye yen Senegali kirine. Ev şerm ü rüreşiyeke mezin e. Di arşivan da em pe dizanin, Fermandar Faidherbe ku nave xwe daye kolana heri mezin a Dakare, di 8 mehan da 20 hezar kes kuştiye."



Thiam diyar kir ku ji heyama serxwebüne vir va ew hewl didin ü herwiha wan tekoşin da ku ev sembol ü elemen metinkariye ji hole rabin ü bandora wan were tunekirin ü wiha dewam kir, "Lebele em nikarin bejin ku me bera we hilda. Dema ez Wezire Perwerdeye büm, em rabün me got em e nave dibistanen ku nave metinkaran li wan e, biguherinin. Lebele emre ku ji jor da dihat ne wiha bü."



Thiam destnişan kir ku diroka Senegale, weki diroka geleki tekçüyi te hinkirin ü wiha axivi, "Li welat di dibistanen ku 'bijarte' diçine da pergala ku ji serdema metinkariye maye, dewam dike. Lewma ji di ferqeke mezin ketiye navbera çina jor ü çina jer ya civake. Pergala perwerdeye he ji di deste Fransiyan da ye."



Thiam herwiha bal kişand ku dive Senegali rabin ü seri li çavkaniyen muteber bidin ü diroka xwe jinüva bi xwe binivisin ü wiha got, "Heta ve yeke nekin, we ji 'Fransaya metinkar' rizgar nebin."



Thiam got, kesen weki Maba Diakhouba ü Şex Ahmadu Bamba yen ku li hemberi metinkariye seri hildane ü li ber xwe dane, di diroka fermi da weki "lehengen neteweyi" cih nagirin, le berekse we, he ji metinkar weki leheng ten nişandan.



Senegala ku metingeha Fransaye bü, di 4e Nisana 1960i da serxwebüna xwe ragihandibü. -