Ji Ser Şerê Îran Û Iraqê Ra 38 Sal Derbas Bû

Ji ser şere İran ü Iraqe ku 8 sal dewam kir ü ji milyoneki zedetir kes mirin 38 sal derbas bü.



Şere İran ü Iraqe di sedsala 20an da yek ji büyeren heri giring e. Di şere ku 8 sal dewam kir da ji milyoneki zedetir kes mirin ü bi 150 milyon dolari zirara aboriye çebü. Her çiqas 38 sal derbas bübe ji sedem ü encamen we he ji ten niqaşkirin.



Reya ave ku je ra dibejin Şettul Ereb ü Ferat ü Dicleye digihine hev salen dür ü direj di navbera herdu dewletan da bü sedema ixtilafe ü heri dawin ji bi alikariya ku herdu dewletan dan komen çekdar yen diji hev şere ku 8 sal dewam kir, derket.



Şettul Ereba ku sala 1937an da di navbera herdu dewletan da bi peymana sinor ji Iraqe ra ma ji ber nerazibüna İrane her dem bü sedema rageşiye.



Sala 1975an da 6e Adare li Cezayire di navbera Sedam Huseyin ü Pehlewiye Şahe İrane da peyman hat imzekirin ü Şettul Ereb wek sinore İran ü Iraqe hat eşkerekirin ü pirsgirek çareser bü.



Di sala 1979an da pişti ku li İrane şoreş çebü ü revebiri guheri bü sedema qeyrana di navbera Tehran ü Bexdaye da.



Di sala 1980an da 22e İlone pişti ku Sedam Huseyin erişi Abadan ü Hurremşehre kir, şer dest pe kir.



Di dema şer dewam dikir da ji dewleten hereme Tirkiye beali ma, Erebistana Siüdi ü dewleten din yen Kendave Sedam Huseyin ü dewleten weki Süriyeye ji İran girtin.



Sala 1988an da bi biryara bi jimara 598 ya Konseya Ewlehiye ya Neteweyen Yekbüyi ku herdu dewletan qebül kir 20e Tebaxe şer qediya.



Şere ku bi serkeftina Iraqe dest pe kir bi berxwedana İrane bü şere zeifkirine ü beyi ku dewletek bi ser bikeve, qediya.



Di sala 2003yan da guherina dawin ya dilen şer hat kirin ü di Sibata 2014an da hat ragihandin ku herdu dewlet ji dixwazin Peymana Cezayire ya di 1975an da pek were.



Her çiqas Şettul Ereb weki sedema şer be nişandan ji gori Sedma Huseyin weki şoreşa li İrane hat kirin Xumeyni dixwest şoreşeke wisa li Iraqe ji bike. Gori Xumeyni ji pişti şoreşe Sedam wer difikiri ku İran behez büye ü dixwest bi alikariya dewleten Erban yen li Kendave İrane dagir bike.



Rola Kurdan ya di şer da ü qetliamen Helebçe ü Enfale



Serbazen Sedam ji bona partiyen siyasi yen li Bakure Iraqe ceza bike ku di şer da piştgiri dan İrane fermana qetliamen Helebçe ü Enfale dan. Di erişen ku bi çeken kimyewi hatin kirin da bi hezaran kes mirin. -