Bandora Tirkiyeyê li Afrîkayê zêde dibe

Tirkiye ji bo ku bi welaten parzemina Afrikaye ra tekiliyen xwe xurt bike, di 20 salen dawin da hewildane dide ü ev hewildan li parzemine bale dikişine.

Serokomar Recep Tayyip Erdogan di çarçoveya türa Afrikaye da di navbera 17-20e cotmehe da Angola, Togo ü Nijerya ziyaret kir ü bi van ziyaretan va Erdogan li Afrikaye ji 54 welatan 30 welat ziyaret kirin.

Bi ziyareten ku hatin kirin va tekili bi welaten Afrikaye ra hatin xurtkirin, ji aliyeke va ji sazi li deveren cuda fealiyeten xwe didominin ü piştgiriye didin tekiliyen ku bi welaten Afrikaye ra hatine danin.

Digel misyonen diplomatik en ku Tirkiyeye bi reya wan bi welaten Afrikaye ra tekili danine, saziyen weki Rehewaya Tirk (THY), Serokatiya Ajansa Tevkari ü Kordinasyone ya Tirk (TİKA) Enstituya Yunus Emre, Weqfa Mearife ya Tirkiyeye (TMV) van tekiliyan xurt dikin.

Tirkiyeye li parzemina Afrikaye balyozxaneya xwe ya ewil di 1925an da li Qahireya paytexte Misre vekir, li Afrikaya Bine Sehraye ji balyozxaneya xwe ya ewil di 1926an da li Etiyopyaye kir fealiyete.

Tirkiye sal bi sal bi parzemine ra tekiliyen xwe yen diplomatik xurt dike ü ji 2009an vir va li tevahiya parzemine 31 balyozxane vekirin.

Beriya 2009an li Afrikaye tene ki 12 welatan balyozxaneyen Tirkiyeye hebün. Bi gaven ku hatin avetin va jimara van balyozxaneyan derket 43yan.

Tirkiye plan dike ku li Bissauya paytexte Gine Bissauye ji balyozxaneya xwe veke ü jimara balyozxaneyen xwe li Afrikaye derxe 44an. Her wiha Tirkiye dixwaze ku li parzemine jimara balyozxaneyen xwe derxe 50yi.

THY li Afrikaye bo 61 ciyan seferan dike

Digel peywendiyen diplomatik en Tirkiye ü welaten Afrikaye, THYye digel gelek welati seferen rasterast dan destpekirin.

THYya ku sefera xwe ya ewil sala 1956an bo Afrikaye kir, bi firina bo paytexte Angolaye Luandaye va hejmara welaten ku seferan dike derxist 40i, hejmara ciyen ku diçe ji derxist 61e.

TMV ji bi dibistan ü wargehen ku li çaraliye parzemine vekirin va di ware perwerdeye da fealiyetan dimeşine.

TMV li Afrikaye li 26 welatan bi 175 saziyen perwerdeye va perwerdeye dide 17 hezar ü 565 xwendekari ü her wisa di 18 wargehen xwe da ji xwendekaren Afrikayi dihewirine.

Serokatiya Tirken Dervayi Welet ü Civaken Eqreba (YTB) ji di navbera 2010-2019an da ji 52 welaten Afrikaye bi tevahiya alikariya hindekariya bilind dan 5 hezar ü 259 xwendekari.

Halehazir 4 hezar ü 403 xwendekaren Afrikayi li zaningehen li Tirkiyeye lisans, lisansa bilind ü doktoraye dikin. Ji 51 welaten Afrikaye ji 8 hezar ü 786 mezünen Tirkiyeye hene.

TİKA ü YEE li Afrikaye ji bo Afrikayiyan dixebitin

TİKA ü YEE bi projeyen xwe yen di ware peşketin ü perwerdeye va ji bo Afrikayiyan dixebitin.

TİKA li Afrikaye bi reya 22 nünertiyan va xebaten xwe dimeşine, YEE ji li 10 welatan bi navenden çande va fealiyete dimeşine.

Enstituya Yunus Emreye (EYE) ya li Cezayir, Fas, Tünis, Somali, Südan, Ruanda, Senegal, Moritanya ü Gambiyaye osefen we hene heri dawin ew e ji bo danasina Tirki li Abujaya paytexte Bijeryaye xebatan bimeşine.

Ji hela din va EYEye xenci hinkirina Tirki di qaden çand ü hunere da ji xebatan bimeşine bi Afrikayiyan ra di qaden din da ji hevkariye zede bike.

Li Afrikaye li 19 welatan ataşetiyen eskeri yen Tirkiyeye hene.

Tirkiye bi 19 ataşetiyen eskeri yen li welaten Afrikaye va ji bo hevkariya qada ewelekariye xebatan dimeşine.

Eskeren Arteşa Tirkiyeye ji sala 2016an vir va di çarçoveya Misyona İstiqrara Entegre ya Pirali a Neteweyen Yekbüyi (MINUSMA) da li Mali ü Komara Afrikaya Navin ji bo pekanina aşti ü istiqrare wezifeye dikin.

Tirkiyeye di sala 2017an da Fermandariya Heza Wezifeye ya Tirkiyeye ya li Somaliye ava kir ü li dervaye welet navenda perwerdeya eskeri ya heri mezin ji ev e. Li ve fermandariye efser ü binefseren ku ew e arteşa Somaliye bi reva bibin ten perwerdekirin.

Di çarçoveya "Muxtiraya Mitebeqata Hevkariya Eskeri ü Ewlehiye" ya Tirkiyeye ü Libyaye imze kiribün da Arteşa Tirkiyeye bernameya ji bo xwendekaren eskeri yen Libyaye amade kiribü didomine.

Heri dawin di 18e nisane da 90 xwendekaren endame Heza Tekoşina Diji Terore ya Aeteşa Libyaye perwerdeyen 6 ü 12 hefteyan li ber xwe didin ditibün ü diplomeyen xwe sitandibün. -